Saka Kuşu Bakmak İsteyenler

Saka Kuşu 

Saka kuşu (Carduelis carduelis), ispinozgiller (Fringillidae) familyasından kafeslerde çok beslenen ötücü bir kuş türüdür.

Ötücü kuşlar (Passeriformes) takımının, ispinozlar (Fringillidae) familyasındaki bir türünde genel adıdır.

Ötüşü ile bilinen ve beğenilen saka kuşu, kafeslerde de beslenebilmektedir. Tüylerinde ki desen de ilgi odağı olmasını sağlamakla birlikte fiziksel olarak serçeyi anımsatmaktadır. 13 cm kadar bir boyu olan Saka kuşu, ismini bir olaydan dolayı geçmiş zamanda insanlar tarafından verilmiştir. Oldukça güzel ve hoş bir görünüme sahip olan saka kuşu ötüşleri ile insanları mest etmektedir.

Erişkinlerde gaga dibinden gözün arka ucuna kadar yayılan kırmızılığı yalnız gaga ile göz arasındaki koyu esmer bir bant keser. Gözün gerisindeki yanları beyaz, tepe ve boyun yanları siyahtır. Kanatların ortası boyunca, gövdeye doğru sarı renkli geniş bir bant uzanır. Kanatların beyaz lekeli arka kenarları dışında kalan öbür bölümleri siyah, sırt kahverengi, kuyruksokumu beyazımsıdır. Siyah kuyruk tüylerinin uçlarında da beyaz lekeler bulunur. Gençlerde kanat ve kuyruk tüyleri erişkinlerinki gibidir. Ama öbür bölümler grimsi kahverengi ve koyu çizgilidir. Yerli sakaların uzunluğu 12-13 cm, kasım sakalarının (Sibirya sakası olarak da bilinir) uzunluğu 15 cm ve kömürcü sakalarının uzunluğu ise 11 cm civarındadır.

Sakalar ülkemizde de son derece sevilen ve tutulan,anavatanı Avrupa kıtası olan bir kuştur. Ancak dünyanın diğer bölgelerine de sunulmuştur. Dağılım alanı Avrupa,kuzey Afrika ve Asya’nın büyük bir bölümü olan gerçek ispinozlar ailesine dahil ,oldukça göze çarpan ve mükemmel ötüş kabiliyetine sahip kuşlardır. Doğal alanlarını çayırlıklar,ağaçlıklı alanlar,parklar,bahçeler ve bağlar oluşturur. Soğuk iklimlerden sıcağa doğru göç hareketleri yaparlar. Üreme sezonu bahar mevsimidir,üreme sezonunun dışında sakalar ortalama 100 kuştan oluşan sürüler halinde uçuşup dolaşırlar.Yabancı ülkelerde kanarya, karabaşlı iskete, ketenkuşu türü kuşlarla melezleştirilirler yada kafeste üretilirler,sakaların alınıp satılabilmesi için bilezikli yani kafes üretimi olması mecburidir.

KÖKENİ

Sakakuşunun adının kökeni ilginçtir. Parlak renkleri, güzel ötüşü ve kafeste kolay beslenebilmesi sebebiyle sakakuşunun çok eski dönemlerden beri kafeste beslendiği bilinmektedir. Doğada sakakuşunun yuva yapmak ya da besin elde etmek için küçük dalları iki ayağı ile tünediği zemine kıstırıp kendine doğru çekebildiği gözlenmektedir. Ortaçağda sakakuşunun bu özelliğinin keşfedildiği ve bunun bir seyir haline getirildiği bilinmektedir. Kafeste beslenen sakanın içme suyu küçük bir kap içine konarak kap tüneğe bağlandıktan sonra kafesin dışına sarkıtılmaktadır. Sakakuşu susayınca doğal yeteneğini kullanarak su kabinin ipini ayaklarıyla çekip kabı tünek hizasına getirmekte ve suyu içmektedir. Bu özelliği sakakuşunun sakalık, yani su satıcılığı mesleğinin adıyla anılmasına yol açmıştır

En iri saka kuşu Carduelis carduelis major/Sibirya sakasıdır.Major sakalar soğuğa en dayanıklı saka türleri olmakla beraber neme en hassas saka türüdür.Türkiye'de görülen, geçim yapan Kasım sakaları olarak bilinen kuşlar C.c.major/Sibirya sakaları değildir.Türkiye'de görülen sakalar batıda C.c.niediecki,doğuda ise C.c.brevirostris alttür sakalardır.

En ufak saka türü ise Carduelis carduelis tschusii ve Carduelis carduelis parva türleridir.Sicilya,Korsika,Elba,Sardunya adalarında görülen ufak yapılı C.c.tschusii türü saka türleri içinde en güzel ötüme sahip olan saka türüdür.

Major sakalara oranla soğuğu sevmeyen bu türler neme karşın majorlere oranla çok daha dirençlidirler.

YAŞAM ŞEKLİ

Saka kuşunun yaşam alanlarına bakacak olursak şu şekildedir. Avrupa, İran, Türkiye, Fas, Orta Asya’nın batısı, Cezayir, İngiltere’nin güneyi ve Rusya’nın Karadeniz’e bakan kısımlarıdır. Bu bölgelerde yaşamlarını sürdüren saka kuşları, mevsimsel olarak bölgelerde değişiklik gösterebilmektedirler. Orman kenarları ve ağaçlık yerlerde yuva yaparak yaşayan saka kuşu sürü halinde yaşamaktadır. Yuvasını yerden 4 ile 10 metre kadar yükseğe yapan saka kuşuna parklarda da sıkça karşılanabilir. Üreme dönemlerinde dişi saka kuşu 6 adet yumurta bırakmakta olup bir üreme döneminde 3 defa kuluçkaya yatabilmektedir. Gezici kuş türü olan saka kuşu kısa süreli olarak göç etmektedir. Daha sonrasında tekrar eski yerine geri dönmektedir. Ayrıca saka kuşunun farklı formlarda, desenlerde birçok türünde bulunmaktadır.

Dağılımı

Coğrafi dağılımları Avrupa, Asya'nın batısı ve Kuzey Afrika'yı kapsar. Türkiye'nin hemen her yerinde yaz kış görülebilir.
Sınıflandırılması

Bu kuş türü içinde farklı ırklar barındıran iki ana gruba bölünmüştür. Bu iki grup komşu oldukları bölgelerde birbirlerine karıştıkları için ayırt edilebilir bir tüy yapısı olsa da caniceps grubu ayrı bir tür olarak tanınmamıştır.

Carduelis carduelis carduelis grubu.

Carduelis carduelis balcanica. Güneydoğu Avrupa.
Carduelis carduelis brevirostris. Kırım, Kuzey Kafkasya.
Carduelis carduelis brittanica. Britanya Adaları.
Carduelis carduelis carduelis. Avrupa anakarasının büyük kısmı, İskandinavya.
Carduelis carduelis loudoni. Güney Kafkasya, İran.
Carduelis carduelis major. Batı Sibirya.
Carduelis carduelis niediecki. Güneybatı Asya, Kuzeydoğu Afrika.
Carduelis carduelis parva. Atlantik Adaları, İber Yarımadası, Kuzeybatı Afrika.
Carduelis carduelis tschusii. Korsika, Sardunya, Sicilya.

Carduelis carduelis caniceps grubu.

Carduelis carduelis caniceps. Orta Asya'nın güneyi.
Carduelis carduelis paropanisi. Afganistan'dan Batı Himalayalara ve Tien Shan'a.
Carduelis carduelis subulata. Orta Sibirya'nın güneyi

SAKA KUŞ TÜRLERİ

İnceleyeceğimiz ilk tür Kömürcü Sakasıdır. Saka kuşu ailesinin en küçük türü olan kömürcü sakası, doğada en fazla bulunan saka türüdür de. Saka yetiştirici arasında kömürcü sakası saka kuşları arasında ne çirkini olarak adlandırılmaktadır. Diğer saka kuşu türü Ak gerdan sakadır. Boğazında fasulye kadar beyazlık bulunması sebebi ile bu isimle anılmaktadır. Kömürcü sakasına göre daha büyük olan ak gerdanlı saka, kuyruk tüylerinin yanında iki beyaz tüyü bulunan bir saka kuşu türüdür. Kasım sakası ise bir diğer saka kuşu türüdür. En çok ilgi çeken saka kuşu türüdür. Keneset ise saka kuşu türleri arasında bu ismi almasının sebebi, ensesinde bulunan mercimek iriliğinde kırmızılıktan dolayıdır. Son olarak mart sakası saka kuşu türleri arasında mart ayında göçmeleri sebebi ile bu ismi alan türdür.

Ancak her geçen yıl yasa dışı tuzak kurarak yakalama ile doğalarından koparılan bu güzel kuşların soyu tehlike altındadır.

“Günümüzde avlanması, yakalanması ve bulundurulması yasaklanmış olan bu ötücü göçmen kuşlar yasaklanmadan önceki yıllarda “ağ tuzakları” kurularak yakalanıyordu. Günümüzde Saka, nesli tükenen ve koruma altında olan kuşlar olması sebebiyle yakalanması ve avlanması yasak olan hayvanlar kategorisine girmektedir. Para ve hapis cezası vardır. Avlanma yasağının olmadığı yıllarda, kuşlar ağa düşürüldükten sonra sıra iyilerin seçilmesine gelirdi. Saka geçimi Ekim ayında yerli kuşlarla başlar. Kuşçular bunlara “oynak” der. Bunları Balkanların kuşları takip eder. Bu kuşlardan da iyi ötenler çıkmakla beraber kuşçular nezrinde asıl makbul olan kuşlar daha uzaklardan, Macaristan, Polonya, Ukrayna'dan gelen sakalardır. Bunlar Kasım ayında geçit yaptıkları için Kasım sakası olarak bilinirler. Kasım sakaları yerli sakalardan kolayca ayrılırlar. Cüsseleri daha iri, renkleri daha parlak ve daha temiz, gagaları daha uzundur. Yerli sakalarda başın iki yanındaki beyazlığın ortasında bulutlu kahverengi bir benek vardır. Kasım sakalarında bu benek ya hiç yoktur, ya da belli belirsiz görülür. Biyolojik olarak bakıldığında, Balkanlar'da bulunan sakalar “Carduelis carduelis balcanica” alt türünden, Romanya'nın kuzeyinden başlayarak kuzeyde Polonya'ya, doğuda Ukrayna'ya kadar olan bölgedekiler, yani kuşçuların Kasım sakaları, ”Carduelis carduelis carduelis” alttüründendir. Elbette ki bütün Kasım sakaları güzel ötmez. Fakat kuşçularca makbul ötüşlü olan sakaların çoğu Kasım sakaları arasından çıkar.”

Tükenen Kuşlar

Halen ülkemizde diğer yabancı ülkelerde yaygın olduğu gibi,evcilleştirilmiş sakaların kafeste üretilip,bileziklenmesine başlanmış,bir zamanlar imkansız denilen fakat mümkün olan üretim artık yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır ve bu bilince varmış kuş severler tarafından tuzak kurarak yakalamanın önüne geçilmek istenmektedir. Her sene kolay yoldan para kazanma yolunu bulmuş ne yazık ki yaptıkları zararın farkında olmayan insanlar tarafından yakalanan sayısız saka ya alım-satım yolunda telef olmakta, ya da satın alındıktan sonra strese girip kısa sürede ölebilmektedir. Bizler kafes koşullarına alışmış,evcilleşmiş sakaların barındırılıp beslenmesinden yanayız.. Bu yüzden kafes ya da salma içinde üretim ve barındırılması ile ilgili topladığımız bilgileri buradan sunmak istiyoruz...

Barınma

Sakalar kendilerine yakın türlerle barınabilirler ancak pasif yapıda kuşlara agresif davranabilmektedir. Yaygın bir şekilde kanarya kafeslerinde tutulmaları kanısı vardır fakat aksine geniş alanlarda,salmalarda uçabilecekleri bir alan onları çok mutlu edecektir. Salmalarda bir tünekler arasında akrobatik hareketler yaparlar.

Uygun ısılarda her gün banyo veriniz ve uzayan tırnakları kesmeye özen gösteriniz.